Trichoderma là gì? Tìm hiểu công dụng và cách sử dụng cho cây hiệu quả

Trichoderma là gì mà lại được xem là chế phẩm sinh học phổ biến nhất trong nông nghiệp hữu cơ hiện nay? Trong bài viết này, hãy cùng Nông Nghiệp Phố tìm hiểu rõ hơn về bản chất, cơ chế hoạt động và cách ứng dụng hiệu quả nấm Trichoderma trong canh tác bền vững.

Trichoderma là gì?

Trichoderma là một chi nấm thuộc họ Hypocreaceae, phổ biến rộng rãi trong tự nhiên, đặc biệt là ở tầng đất gần rễ cây (rhizosphere). Trichoderma là nấm đối kháng có ích, được biết đến với khả năng ức chế và tiêu diệt nhiều loại nấm gây bệnh cho cây trồng, đồng thời hỗ trợ cây tăng sức đề kháng và phát triển khỏe mạnh.

Trichoderma không gây hại mà ngược lại còn thiết lập mối quan hệ cộng sinh với cây trồng, giúp bảo vệ rễ và cải thiện môi trường đất. Nhờ những đặc tính vượt trội, Trichoderma đã trở thành một trong những chế phẩm sinh học phòng bệnh nấm đầu tiên được thương mại hóa và ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp.

Xem thêm: Nấm Trichoderma loại nào tốt? Kinh nghiệm chọn mua và sử dụng hiệu quả

Cơ chế hoạt động của nấm Trichoderma

Trichoderma tiết ra nhiều loại enzyme mạnh như chitinase, glucanase, giúp phân hủy màng tế bào của nấm gây bệnh như Pythium, Rhizoctonia, Fusarium, hay Phytophthora spp, loại nấm hại phổ biến trên cây sầu riêng, rau màu và cây ăn trái.

Sau khi phá hủy tế bào nấm hại, Trichoderma còn biến phần còn lại thành chất hữu cơ có ích, góp phần tăng độ màu mỡ của đất và cải thiện hệ sinh thái vi sinh vật đất.

Đặc điểm sinh học của Trichoderma

Có hơn 200 loài Trichoderma đã được ghi nhận (theo Wikipedia), trong đó nhiều loài có ứng dụng cao trong nông nghiệp hữu cơ.
Sinh sản vô tính thông qua việc tạo bào tử màu xanh lá hoặc vàng, có thể sống bền trong đất.
Thích nghi tốt trong điều kiện nhiệt độ từ 25–30°C, một số loài chịu được đến 45°C.
Vòng đời kéo dài đến 18 tháng nếu được bảo quản trong điều kiện khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp và không để bị ngập úng.

Phân loại nấm Trichoderma phổ biến trong nông nghiệp

Nấm Trichoderma được chia thành nhiều loài khác nhau dựa trên hình thái học và phân tích di truyền. Trong số đó, có một vài loài được ứng dụng rộng rãi nhờ khả năng đối kháng mạnh với nấm bệnh, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng cho cây trồng. Dưới đây là một số chủng Trichoderma tiêu biểu:

Trichoderma harzianum

Đây là loài phổ biến nhất trong sản xuất chế phẩm sinh học. Trichoderma harzianum có khả năng ức chế mạnh các nấm gây bệnh như Fusarium oxysporum, Rhizoctonia solani, Pythium spp. và Sclerotinia sclerotiorum. Ngoài ra, loài này còn hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch thực vật và thúc đẩy sự phát triển rễ, giúp cây sinh trưởng nhanh và khỏe hơn.

Trichoderma viride

Trichoderma viride nổi bật với khả năng tiết ra các enzyme như cellulase và chitinase, giúp phân giải mô tế bào của nấm hại và chất hữu cơ trong đất. Nhờ đó,Trichoderma viride vừa đóng vai trò tiêu diệt mầm bệnh, vừa cải thiện cấu trúc đất, đồng thời kích thích cây phát triển khỏe mạnh hơn từ giai đoạn đầu.

Trichoderma koningii

Chủng nấm Trichoderma koningii được biết đến với tác dụng mạnh trong việc kiểm soát các nấm đất như Rhizoctonia, Pythium, và Sclerotium rolfsii. Ngoài khả năng đối kháng sinh học, T. koningii còn giúp cây tăng cường sức đề kháng với điều kiện bất lợi như đất ẩm kéo dài hoặc thay đổi thời tiết đột ngột.

Trichoderma reesei

Trichoderma reesei được đánh giá cao nhờ khả năng sản sinh các enzyme phân giải chất xơ mạnh mẽ, đặc biệt là cellulase và xylanase. T. reesei giúp tăng tốc độ phân hủy chất hữu cơ, giải phóng dinh dưỡng cho cây trồng, đồng thời hạn chế môi trường sống của nấm hại. Đây cũng là chủng được nghiên cứu nhiều trong lĩnh vực sản xuất enzyme công nghiệp.

Mỗi loài Trichoderma có điểm mạnh riêng, vì vậy việc lựa chọn chủng phù hợp với loại cây trồng và mục tiêu sử dụng sẽ giúp tối ưu hiệu quả phòng bệnh và cải thiện đất trồng.

Phân loại nấm Trichoderma phổ biến trong nông nghiệp

Công dụng của nấm Trichoderma đối với cây trồng

Trichoderma có tác dụng gì? Với cơ chế hoạt động đa dạng của Trichoderma mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho bộ rễ, hệ sinh thái đất và hiệu quả canh tác tổng thể.

Ức chế và tiêu diệt nấm gây bệnh

Trichoderma bảo vệ cây thông qua ba cơ chế sinh học chính giúp khống chế và tiêu diệt các loại nấm bệnh phổ biến trong đất:

Ký sinh trên nấm bệnh (mycoparasitism): Trichoderma tiếp cận nấm gây hại, tiết enzyme phân giải như chitinase, cellulase, glucanase để phá hủy cấu trúc tế bào. Sau đó, nó xâm nhập và phân hủy từ bên trong, làm gián đoạn vòng đời của nấm bệnh.
Tiết kháng sinh sinh học (antibiosis): Một số chủng Trichoderma sản sinh ra các chất kháng nấm tự nhiên như gliotoxin, viridin, peptaibol – những hợp chất có khả năng ngăn chặn sự phát triển và gây chết tế bào của nấm bệnh bằng cách ức chế hô hấp hoặc tổng hợp protein.
Cạnh tranh nguồn sống (competition): Với khả năng sinh trưởng nhanh và chiếm lĩnh không gian tốt, Trichoderma giành trước dinh dưỡng từ đất và giá thể, khiến nấm hại bị đói và suy yếu, không còn khả năng lây lan.

Bảo vệ và kích hoạt hệ rễ phát triển

Bên cạnh chức năng phòng bệnh, Trichoderma còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển hệ rễ khỏe mạnh, nhờ vào:

Kích thích hormone tăng trưởng rễ: Trichoderma có khả năng sản sinh các chất điều hòa sinh trưởng tự nhiên như auxin, cytokinin và gibberellin, hỗ trợ rễ cây phân cành nhiều hơn, ăn sâu và lan rộng hơn trong đất.
Tạo môi trường đất thuận lợi: Thông qua quá trình phân hủy chất hữu cơ, Trichoderma giúp cải thiện kết cấu đất, tăng độ thoáng khí, giảm chua, tăng độ mùn và tạo điều kiện sống lý tưởng cho các vi sinh vật có lợi khác.

Thúc đẩy sinh trưởng và tăng năng suất

Nhờ tác động kép từ việc hạn chế bệnh hại và tăng cường hấp thu dinh dưỡng, Trichoderma gián tiếp giúp cây trồng:

Sinh trưởng đồng đều, ít sâu bệnh hơn
Ra rễ nhanh, tăng sức đề kháng với điều kiện thời tiết bất lợi
Hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả hơn, từ đó tăng năng suất và chất lượng nông sản

Nếu bà con đang cần tìm chế phẩm nấm Trichoderma uy tín, Nông Nghiệp Phố luôn sẵn sàng tư vấn và cung cấp sản phẩm chính hãng, hiệu quả cao.

Công dụng của nấm Trichoderma đối với cây trồng

Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của nấm Trichoderma

Dưới đây là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và hiệu lực của Trichoderma:

Nhiệt độ

Trichoderma phát triển tốt nhất trong khoảng nhiệt độ từ 25–30°C. Nếu nhiệt độ môi trường vượt quá hoặc xuống quá thấp so với ngưỡng này, khả năng sống và hoạt động của nấm sẽ suy giảm.

Không nên để chế phẩm tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng gay gắt hoặc lưu trữ ở nơi quá lạnh.

Độ pH của đất

Dù Trichoderma có thể tồn tại trong dải pH khá rộng (từ 3 đến 9), nhưng mức pH tối ưu là từ 5.0 đến 7.0. Ở mức pH này, nấm có khả năng sinh sản và phát triển enzyme một cách mạnh mẽ nhất.

Độ thông thoáng của đất

Giống như nhiều loại vi sinh vật có lợi khác, Trichoderma cần oxy để hô hấp và phát triển. Môi trường đất quá ẩm, bí khí hoặc bị úng nước sẽ cản trở hoạt động của nấm.

Xới đất nhẹ, cải thiện thoát nước và hạn chế tưới quá nhiều nước là những cách giúp đất thông thoáng hơn.

Nguồn dinh dưỡng

Trichoderma sử dụng chất hữu cơ trong đất làm nguồn dinh dưỡng chính. Tuy nhiên, việc bổ sung thêm phân hữu cơ hoai mục, phân compost hoặc chế phẩm vi sinh vật sẽ tạo điều kiện cho nấm phát triển nhanh và ổn định hơn.

Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học hoặc phân bón hóa học liều cao vì chúng có thể ức chế hoặc tiêu diệt Trichoderma.

Ứng dụng nấm Trichoderma trong sản xuất nông nghiệp

Nấm Trichoderma là chế phẩm sinh học an toàn và hiệu quả nhất trong việc bảo vệ cây trồng khỏi nấm bệnh. Với tính linh hoạt cao, Trichoderma có thể được áp dụng cho nhiều loại cây trồng khác nhau như rau ăn lá, cây ăn trái, cây công nghiệp và cả hoa kiểng.

Dưới đây là ba phương pháp sử dụng phổ biến:

Bón trực tiếp vào đất hoặc giá thể

Dạng sử dụng: Trichoderma dạng bột hoặc hạt
Cách dùng: Trộn đều vào đất trồng hoặc giá thể trước khi gieo trồng từ 7–10 ngày, hoặc rải quanh gốc sau khi cây đã bén rễ từ 15–20 ngày.
Liều lượng tham khảo: 1–2kg/ha
Lưu ý: Bón lặp lại sau mỗi 30–45 ngày để duy trì mật độ nấm có lợi trong đất.

Pha để tưới hoặc phun lên cây

Dạng sử dụng: Trichoderma dạng nước (lỏng)
Cách dùng: Pha loãng theo hướng dẫn, phun lên thân – lá hoặc tưới quanh gốc.
Thời điểm thích hợp: Nên phun vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, tránh khi trời nắng gắt hoặc cây đang bị stress.
Tần suất: Lặp lại mỗi 15–20 ngày để tăng hiệu quả kiểm soát nấm bệnh và kích rễ.

Kết hợp ủ cùng phân hữu cơ

Mục đích: Tăng hiệu quả phân giải chất hữu cơ và nhân sinh khối Trichoderma ngay trong đất.
Nguyên liệu phù hợp: Phân chuồng hoai, bã thực vật, rơm rạ, lá cây khô...
Cách làm: Trộn chế phẩm Trichoderma vào nguyên liệu ủ với tỷ lệ thích hợp, giữ ẩm và đảo đều định kỳ. Sau 15–30 ngày, có thể sử dụng như phân bón hữu cơ vi sinh.

Ứng dụng nấm Trichoderma trong sản xuất nông nghiệp sạch

Lưu ý khi chọn chế phẩm Trichoderma chất lượng

Chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, có giấy phép lưu hành và thông tin truy xuất minh bạch.
Ưu tiên chế phẩm có mật độ bào tử cao (tối thiểu 10^6 CFU/g) để đảm bảo hiệu quả sử dụng.
Lựa chọn chủng nấm Trichoderma phù hợp với từng loại cây trồng và mục đích phòng bệnh cụ thể.
Chọn dạng chế phẩm phù hợp với phương pháp sử dụng:

Dạng bột: dùng để bón đất, trộn giá thể, ủ phân hữu cơ.
Dạng lỏng: dùng để tưới hoặc phun lên thân, lá cây trồng.

Câu hỏi thường gặp về Trichoderma

Trichoderma có tác dụng gì cho cây trồng?

Trichoderma giúp phòng ngừa nấm bệnh, kích thích ra rễ, cải tạo đất và tăng sức đề kháng tự nhiên cho cây.

1kg Trichoderma pha với bao nhiêu lít nước là hợp lý?

Thông thường, 1kg Trichoderma dạng bột có thể pha với khoảng 200–400 lít nước để tưới hoặc phun, tùy theo hướng dẫn của từng sản phẩm cụ thể.

Nấm Trichoderma sống được bao lâu trong đất?

Trong điều kiện thuận lợi (đất tơi xốp, đủ ẩm, không hóa chất), Trichoderma có thể tồn tại và hoạt động từ 6 đến 18 tháng.

Mua chế phẩm Trichoderma ở đâu uy tín?

Bạn có thể tìm mua các loại chế phẩm Trichoderma chất lượng tại Nông Nghiệp Phố, với nhiều dòng phù hợp cho từng loại cây trồng

Bảo quản Trichoderma như thế nào để không mất hiệu quả?

Giữ sản phẩm ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và đậy kín sau khi mở bao để bảo vệ độ sống của nấm.

Hiểu rõ chế phẩm trichoderma là gì sẽ giúp bà con sử dụng đúng cách và khai thác tối đa lợi ích mà loại nấm đối kháng này mang lại cho cây trồng. Nếu bà con đang tìm kiếm giải pháp nông nghiệp an toàn, bền vững, Trichoderma chính là lựa chọn đáng cân nhắc. Ghé ngay Nông Nghiệp Phố nếu bạn cần được tư vấn và chọn mua chế phẩm nấm Trichoderma hiệu quả cho vườn nhà.

Nông Nghiệp Phố - chuỗi cửa hàng chuyên cung cấp đất sạch và giá thể, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật chính hãng, tiện lợi và uy tín trên toàn quốc.

THÔNG TIN LIÊN HỆ

Website: https://nongnghieppho.vn/
Hotline: 086 5399 086
Zalo: https://zalo.me/

Trichoderma là gì? Tìm hiểu công dụng và cách sử dụng cho cây trồng hiệu quả