Phân biệt tên các loại thuốc trừ sâu hóa học hiện nay

Trên thị trường hiện nay có hàng trăm loại thuốc trừ sâu hóa học với tên thương mại, hoạt chất và mức độ độc hại khác nhau. Nhận biết tên các loại thuốc trừ sâu hóa học giúp bà con lựa chọn đúng loại thuốc cần thiết, sử dụng an toàn và hiệu quả hơn. Nông Nghiệp Phố sẽ cung cấp hệ thống phân loại phổ biến, chỉ ra những tác hại tiềm ẩn đối với con người và môi trường, đồng thời hướng dẫn cách phòng tránh cũng như nguyên tắc sử dụng đúng các loại thuốc trừ sâu hiện nay.

Tên các loại thuốc trừ sâu hóa học dựa trên gốc hóa học

Thuốc trừ sâu hóa học hiện nay được chia thành nhiều nhóm khác nhau dựa trên cấu trúc hóa học của hoạt chất chính. Mỗi nhóm có đặc điểm riêng về hiệu lực, mức độ độc hại, cơ chế tác động và khả năng tồn lưu trong môi trường. Dưới đây là các nhóm phổ biến:

Nhóm Clo hữu cơ (Organochlorine)

Đây là nhóm thuốc trừ sâu lâu đời, có cấu trúc là dẫn xuất clo của các hợp chất hữu cơ như diphenylethane, cyclodiene, benzen... Các hoạt chất trong nhóm này có độ bền cao, thời gian bán phân hủy dài, dễ tích lũy trong cơ thể người và động vật.

Tác dụng: Tiêu diệt sâu thông qua cơ chế làm rối loạn hệ thần kinh.
Hạn chế: Gây độc mãn tính, tồn dư lâu dài, ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường.
Các hoạt chất tiêu biểu: DDT, Aldrin, Dieldrin, Heptachlor, Lindan.
Tình trạng pháp lý: Phần lớn đã bị cấm hoặc hạn chế sử dụng tại nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam

Nhóm lân hữu cơ (Organophosphates)

Đây là nhóm thuốc phổ biến, có cấu trúc là các este của acid phosphoric. Hoạt chất trong nhóm này tác động mạnh lên hệ thần kinh côn trùng bằng cách ức chế men cholinesterase.

Tác dụng: Gây liệt cơ, choáng váng và chết côn trùng.
Ưu điểm: Phân hủy nhanh hơn Clo hữu cơ, hiệu quả cao, phổ tác dụng rộng.
Hạn chế: Độc tính cấp tính cao, nguy hiểm nếu tiếp xúc trực tiếp hoặc tồn dư trên nông sản.
Các hoạt chất phổ biến: Parathion, Malathion, Diazinon, Chlorpyrifos, Dimethoate.

Nhóm Carbamat

Nhóm này gồm các dẫn xuất của acid carbamic, có cơ chế gây độc tương tự lân hữu cơ – ức chế men cholinesterase – nhưng thường ít bền hơn trong môi trường.

Tác dụng: Gây rối loạn dẫn truyền thần kinh.
Ưu điểm: Hiệu quả nhanh, giá thành rẻ.
Hạn chế: Độc tính cao, có thể gây ngộ độc nếu không dùng đúng liều.
Các hoạt chất phổ biến: Carbaryl, Methomyl, Carbofuran, Carbosulfan.

Nhóm Pyrethroid (Cúc tổng hợp)

Là nhóm thuốc được tổng hợp từ hoạt chất chiết xuất từ hoa cúc tự nhiên (pyrethrin), sau đó cải tiến thành các este bền hơn để sử dụng lâu dài.

Tác dụng: Làm tê liệt hệ thần kinh côn trùng, gây chết nhanh chóng.
Ưu điểm: Ít độc với người, phân hủy nhanh, không tồn dư lâu.
Hạn chế: Dễ bị kháng thuốc nếu dùng lặp lại nhiều lần.
Các hoạt chất phổ biến: Cypermethrin, Deltamethrin, Permethrin, Fenvalerate.

Nhóm thuốc vi sinh, sinh học (được xếp ngoài nhóm hóa học tổng hợp)

Nhóm này bao gồm các sản phẩm có nguồn gốc từ vi khuẩn, nấm, virus hoặc enzyme – tuy không thuộc nhóm hóa học tổng hợp, nhưng vẫn được sử dụng song song trong nhiều hệ thống canh tác.

Các hợp chất pheromone và chất điều hòa sinh trưởng côn trùng (IGRs)

Pheromone là chất dẫn dụ giới tính dùng trong bẫy sinh học, không có tác dụng diệt trực tiếp.

IGRs (như Nomolt, Applaud) có tác dụng làm rối loạn quá trình sinh trưởng và lột xác của côn trùng, từ đó ngăn chặn sự phát triển.

Ưu điểm: An toàn cao, phù hợp với canh tác hữu cơ.
Hạn chế: Không có hiệu lực tức thời, cần dùng lâu dài và kết hợp biện pháp khác.

Tác hại của các loại thuốc trừ sâu hóa học

Thuốc trừ sâu hóa học nếu sử dụng không đúng cách hoặc bị lạm dụng có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực lâu dài, không chỉ đối với môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người.

Tác hại đối với môi trường

Khi thuốc trừ sâu được phun ra đồng ruộng, chỉ khoảng 1% lượng thuốc thực sự tác động lên sinh vật gây hại. Phần lớn còn lại phát tán ra môi trường và tích tụ trong đất, nước, không khí.

Sử dụng kéo dài các loại thuốc hóa học khiến đất bị chai cứng, giảm độ mùn và hệ vi sinh vật có lợi. Thuốc trừ sâu tồn dư trong nước gây ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm, ảnh hưởng đến thủy sinh và chuỗi thực phẩm tự nhiên. Về lâu dài, sự lạm dụng thuốc sẽ làm mất cân bằng hệ sinh thái, gây suy giảm đa dạng sinh học và làm gián đoạn các chu trình sinh học trong tự nhiên.

Tác hại của thuốc trừ sâu đối với môi trường

Tác hại đối với sức khỏe con người

Thuốc có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua bốn con đường chính:

Tiếp xúc qua da: Trong quá trình pha chế, phun hoặc rửa dụng cụ, thuốc có thể bám trực tiếp lên tay hoặc các vùng da hở. Mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào loại hóa chất, thời gian tiếp xúc và khu vực da bị nhiễm.
Tiếp xúc qua đường miệng: Có thể xảy ra khi dùng tay dính thuốc để ăn uống, hút thuốc hoặc qua thức ăn nhiễm dư lượng hóa chất. Tác hại dẫn đến đau bụng, tổn thương nội tạng và tử vong trong trường hợp ngộ độc cấp tính.
Tiếp xúc qua đường hô hấp: Khi thuốc bay hơi hoặc dạng phun sương nhỏ, người phun có thể hít phải hóa chất qua mũi, họng và phổi. Từ đó, ảnh hưởng đến hệ hô hấp, thần kinh trung ương và có thể để lại di chứng lâu dài.
Tiếp xúc qua mắt: Trong quá trình khuấy, phun hoặc nếu phun ngược chiều gió, thuốc có thể bắn vào mắt. Hóa chất dễ thấm qua màng mắt và gây tổn thương giác mạc hoặc ngộ độc toàn thân.

Tác hại của thuốc trừ sâu đối với con người

Cách phòng tránh tác hại khi sử dụng thuốc trừ sâu hóa học

Để giảm thiểu rủi ro và phát huy hiệu quả kiểm soát sâu bệnh, người sử dụng cần tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc 4 đúng khi phun thuốc bảo vệ thực vật, bao gồm: Đúng thuốc – Đúng liều lượng – Đúng thời điểm – Đúng cách sử dụng.

Bên cạnh đó, cần thực hiện đồng thời các biện pháp an toàn sau:

Trước khi phun thuốc

Chỉ sử dụng thuốc nằm trong danh mục được phép lưu hành, đọc kỹ nhãn trước khi dùng. Kiểm tra hạn sử dụng, điều kiện bảo quản và hướng dẫn an toàn trên bao bì.

Chuẩn bị đầy đủ đồ bảo hộ: khẩu trang, kính bảo hộ, găng tay cao su, ủng, quần áo dài tay. Kiểm tra bình phun trước khi dùng: không rò rỉ, vòi phun thông suốt, đã được vệ sinh sạch.

Pha thuốc ở nơi thoáng gió, tránh xa nguồn nước và khu vực sinh hoạt. Không sử dụng tay trần khuấy thuốc, không dùng dụng cụ ăn uống để pha thuốc.

Trong khi phun thuốc

Phun vào thời điểm sáng sớm hoặc chiều mát, khi trời tạnh ráo và không có gió lớn. Tránh phun khi trời nắng gắt, sắp mưa hoặc khi có gió mạnh.

Không phun ngược chiều gió, không phun đối diện với người khác đang làm việc gần đó. Giữ khoảng cách hợp lý giữa người và cây trồng, giữ vòi phun đều, đúng tầm.

Tuyệt đối không ăn uống, hút thuốc trong lúc phun thuốc.

Sau khi phun thuốc

Rửa sạch bình phun, vòi phun ngay sau khi sử dụng, để nơi khô ráo, thoáng mát.

Tháo bỏ đồ bảo hộ, thay quần áo và tắm rửa ngay bằng xà phòng, nước sạch. Tuyệt đối không giặt quần áo phun thuốc chung với đồ sinh hoạt hàng ngày.

Gom vỏ bao bì, chai lọ thuốc đã dùng vào nơi quy định, không vứt bừa bãi ngoài đồng ruộng. Không đổ thuốc thừa xuống ao hồ, mương nước hoặc đất sản xuất.

Theo dõi sau khi tiếp xúc

Nếu có dấu hiệu bất thường như buồn nôn, chóng mặt, nhức đầu, khó thở: rửa sạch vùng tiếp xúc và đến cơ sở y tế gần nhất. Mang theo bao bì hoặc nhãn thuốc đã sử dụng để bác sĩ tham khảo hoạt chất xử lý.

Nguyên tắc 4 đúng: đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm, đúng cách sử dụng

Những thắc mắc thường gặp về tên các loại thuốc trừ sâu hóa học

Vì sao tên thuốc trừ sâu hóa học thường có nhiều tên khác nhau?

Một loại thuốc thường có tên hoạt chất (tên chung) và tên thương mại khác nhau. Các công ty sản xuất khác nhau có thể đăng ký tên riêng cho sản phẩm dù hoạt chất giống nhau.

Làm sao phân biệt thuốc cùng nhóm hoạt chất?

Bạn có thể kiểm tra thành phần hoạt chất trên nhãn bao bì. Những thuốc thuộc cùng một nhóm hóa học sẽ có tên hoạt chất giống nhau hoặc tương tự về cơ chế tác động.

Tên thuốc có cho biết độc tính không?

Không. Tên thuốc không thể hiện mức độ độc hại. Để biết mức độ độc, cần dựa vào nhóm độc (I, II, III, IV) và màu tem cảnh báo trên bao bì.

Có nên sử dụng thuốc cùng nhóm hoạt chất liên tục?

Không nên. Dùng lặp lại thuốc cùng nhóm hóa học dễ làm sâu bệnh kháng thuốc, giảm hiệu quả và tăng nguy cơ tồn dư hóa chất trong nông sản.

Thuốc có gốc hóa học giống nhau có thể thay thế cho nhau không?

Có thể, nhưng cần lưu ý về nồng độ hoạt chất, dạng thuốc (EC, SC, SL...) và cách sử dụng để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Nắm rõ tên các loại thuốc trừ sâu hóa học và phân biệt chúng theo gốc hoạt chất giúp bà con trồng trọt đưa ra quyết định đúng đắn hơn khi phòng trừ sâu bệnh. Hiểu được tác hại và tuân thủ nguyên tắc sử dụng thuốc sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe, cây trồng và môi trường lâu dài. Nếu bà con đang tìm kiếm các loại thuốc trừ sâu phù hợp cho vườn nhà, hãy tham khảo tại Nông Nghiệp Phố để có lựa chọn phù hợp với mô hình canh tác của minh.

Nông Nghiệp Phố - chuỗi cửa hàng chuyên cung cấp đất sạch và giá thể, phân bón, thuốc trừ sâu chính hãng, tiện lợi và uy tín trên toàn quốc.

THÔNG TIN LIÊN HỆ