Hướng dẫn làm hệ thống Aquaponics trồng rau nuôi cá nhanh gọn hiệu quả

Ngày nay có rất nhiều người tìm kiếm giải pháp bền vững cho nhu cầu thực phẩm sạch, hệ thống Aquaponics nổi lên như một phương pháp hiệu quả để kết hợp giữa trồng rau và nuôi cá. 

Hệ thống này không chỉ tiết kiệm không gian mà còn tận dụng tối đa tài nguyên, giúp bạn tạo ra nguồn thực phẩm tươi ngon ngay tại nhà. Nông Nghiệp Phố hướng dẫn làm hệ thống Aquaponics trồng rau nuôi cá đơn giản, nhanh gọn và hiệu quả, từ việc lựa chọn nguyên liệu cho đến kỹ thuật chăm sóc cây và cá.

Xu hướng tự trồng rau, nuôi cá tại nhà hiện nay

Xu hướng tự trồng rau và nuôi cá tại nhà, đặc biệt là sử dụng hệ thống Aquaponics bao gồm khay chậu Aquaponics, đá, sỏi thô, viên đất nung,...đang ngày càng phổ biến trong thời gian gần đây. Người tiêu dùng hiện nay không chỉ quan tâm đến thực phẩm an toàn mà còn mong muốn chủ động trong việc cung cấp nguồn thực phẩm sạch cho gia đình.

Theo một khảo sát năm 2023, khoảng 60% người tiêu dùng toàn cầu cho biết họ ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc bền vững và thân thiện với môi trường. Aquaponics là mô hình hoàn hảo khi kết hợp giữa nuôi cá và trồng rau trong một hệ thống tuần hoàn, giúp tiết kiệm đến 90% lượng nước so với phương pháp truyền thống và giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

Hệ thống Aquaponic không chỉ giúp tiết kiệm không gian mà còn giảm thiểu lượng nước sử dụng

Lợi ích của hệ thống Aquaponics trồng rau nuôi cá

Dưới đây là những lợi ích cụ thể mà hệ thống Aquaponics mang lại:

• Aquaponics sử dụng ít hơn 90% lượng nước so với phương pháp canh tác truyền thống nhờ hệ thống tuần hoàn khép kín.

• Chất thải từ cá được chuyển hóa thành dinh dưỡng cho cây trồng, giúp cây phát triển mà không cần sử dụng phân bón nhân tạo.

• Cây trồng trong hệ thống Aquaponics không tiếp xúc với đất và sâu bệnh ít xuất hiện, loại bỏ nhu cầu sử dụng thuốc trừ sâu.

• Kết hợp nuôi cá và trồng rau giúp sản xuất cả rau sạch và cá, tối ưu hóa diện tích trồng trọt.

• Aquaponics có thể thiết lập trên sân thượng, ban công, hoặc trong nhà kính, phù hợp với những khu vực có diện tích nhỏ.

• Hệ thống không gây ô nhiễm đất hoặc nước, giúp bảo vệ hệ sinh thái xung quanh.

• Bà con có thể tự sản xuất thực phẩm tại nhà, đảm bảo an toàn và chất lượng dinh dưỡng.

Hệ thống Aquaponics góp phần tạo ra một môi trường sống lành mạnh và bền vững

Chuẩn bị trước khi lắp đặt hệ thống Aquaponics

Chọn vị trí thích hợp

Vị trí lắp đặt hệ thống Aquaponics cần được chọn kỹ lưỡng để đảm bảo cây trồng có đủ ánh sáng cho quá trình quang hợp và cá có môi trường sống lý tưởng. Nên chọn nơi có ánh sáng mặt trời chiếu từ 4-6 giờ mỗi ngày, đồng thời đảm bảo hệ thống được thông gió tốt để ngăn ngừa nấm mốc và duy trì môi trường thoáng đãng cho cả cá và cây.

Kích thước của hệ thống phải được thiết kế sao cho phù hợp với không gian sẵn có trong nhà. Nếu không gian hạn chế, bạn có thể lắp đặt hệ thống nhỏ gọn trên ban công hoặc sân thượng. 

Vị trí lắp đặt hệ thống Aquaponics được chọn tại nơi có đủ ánh sáng mặt trời chiếu từ 4-6 giờ mỗi ngày

Dụng cụ và vật liệu cần thiết

Để thiết kế hệ thống Aquaponics hiệu quả, bạn cần chuẩn bị các dụng cụ và vật liệu cụ thể sau đây. 

Khay nhựa trồng rau Aquaponics

Khay nhựa trồng rau Aquaponics được thiết kế với các lỗ thoát nước giúp nước từ hệ thống tuần hoàn đi qua và cung cấp dinh dưỡng cho cây.

Khay nhựa được làm từ chất liệu nhựa bền, nhẹ, dễ di chuyển và có thể được sắp xếp theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào không gian của bạn. Đặc biệt, bạn nên chọn khay có kích thước phù hợp với diện tích trồng và loại rau bạn dự định trồng, nhằm đảm bảo cây có đủ không gian để phát triển.

Khay Aquaponics chuyên trồng rau củ quả, cây ăn trái đạt chuẩn EU cho độ bền sử dụng hơn 10 năm

Thùng nuôi cá Aquaponics

Thùng nuôi cá có thể được làm từ nhiều loại vật liệu như nhựa, kim loại không gỉ, hoặc bê tông, tùy thuộc vào nhu cầu và ngân sách của người nuôi. Kích thước thùng cần được tính toán kỹ lưỡng dựa trên số lượng cá bạn dự định nuôi. Thùng lớn hơn sẽ cung cấp nhiều không gian cho cá bơi lội và giúp ổn định các chỉ số nước như pH, nhiệt độ và độ đậm đặc của chất dinh dưỡng.

Giá thể trồng rau Aquaponics

Giá thể là vật liệu dùng để hỗ trợ rễ cây phát triển và giữ độ ẩm cho cây trồng. Trong hệ thống Aquaponics, giá thể thường là viên đất nung, sỏi, đá nhẹ,... Giá thể cần có khả năng giữ ẩm tốt nhưng cũng phải thoát nước dễ dàng để tránh tình trạng ngập úng cho rễ. Chọn giá thể không chứa chất dinh dưỡng sẵn có, vì cây sẽ nhận dinh dưỡng từ nước giàu khoáng chất mà hệ thống cá cung cấp.

Hệ thống lọc cặn Aquaponics 

Hệ thống lọc cặn Aquaponics là bộ phận quan trọng giúp loại bỏ cặn bẩn và chất thải từ bể cá trước khi nước được bơm lên khay trồng rau. Hệ thống này bao gồm các bộ phận như bông lọc, vải lọc, bộ lọc cơ học, thùng lọc và thùng vi sinh. 

Aquaponics siphon

Aquaponics siphon (siphon tự động) là một phần quan trọng trong hệ thống, giúp điều chỉnh lượng nước trong khay trồng rau. Thiết bị này tự động bơm nước từ khay trồng rau xuống bể cá khi nước đạt đến mức nhất định và ngược lại, tạo ra một chu trình tuần hoàn. Siphon cần được lắp đặt chính xác để hoạt động hiệu quả.

Máy bơm cho hệ thống Aquaponics

Máy bơm có nhiệm vụ bơm nước từ bể cá lên khay trồng rau và giữ cho hệ thống tuần hoàn hoạt động liên tục. Khi chọn máy bơm, bạn cần chú ý đến công suất và khả năng bơm nước lên độ cao cần thiết. Máy bơm phải được thiết kế cho môi trường nước và phải có khả năng hoạt động bền bỉ để đảm bảo rằng nước luôn được cung cấp cho cây và cá. Nên lựa chọn máy bơm có tính năng tiết kiệm điện năng để giảm chi phí vận hành.

Mô phỏng mô hình aquaponics trồng rau nuôi cá

Lựa chọn loại cá và rau phù hợp

Khi chọn cá để nuôi trong hệ thống Aquaponics, nên chọn các loại cá dễ nuôi và có khả năng thích nghi tốt với điều kiện môi trường khác nhau. Một số loại cá phổ biến trong mô hình này bao gồm cá rô, cá tra, và cá chép. Những loài cá này không chỉ dễ chăm sóc mà còn phát triển nhanh, mang lại nguồn dinh dưỡng dồi dào cho cây trồng.

Các loại rau trồng trong hệ thống Aquaponics thường là rau ăn lá hoặc rau gia vị. Bạn có thể chọn các loại rau như rau muống, rau cải, xà lách,... Những loại rau này không chỉ dễ trồng mà còn thích hợp với môi trường thủy canh, giúp cây phát triển nhanh và đều.

Hướng dẫn lắp đặt hệ thống Aquaponics

Bước 1: Lắp đặt bể nước và kệ

Công cụ cần thiết: Cưa sắt hoặc máy cắt kim loại, thước dây, búa, kìm, đinh vít

Hướng dẫn lắp đặt:

• Bắt đầu bằng việc lắp đặt bể nước. Bể nước được đặt ở vị trí dễ dàng tiếp cận và không bị ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp để giảm sự bay hơi nước.

• Tiến hành ghép các thanh sắt thành kệ thép hình chữ V theo thiết kế đã định.

• Lưu ý: Tầng thấp nhất của các chậu rau phải cao hơn bể nước ít nhất 30 cm để đảm bảo thoát nước tốt.

• Đặt các khay nhựa trồng rau lên giàn theo thiết kế. Hãy chắc chắn các khay này được cố định vững chắc để tránh đổ ngã.

Bước 2: Lắp đặt đường nước lên

Công cụ cần thiết: Ống PVC 21, co ống và ống T, mũi khoan 6, máy khoan, băng dính chuyên dụng cho ống nước.

Hướng dẫn lắp đặt:

• Lắp ống nước bơm từ máy bơm lên các khay rau bằng ống PVC 21.

• Sử dụng các co để uốn góc và các ống T để chia nước tới các giàn rau khác nhau.

• Thiết kế đường ống dẫn nước chạy dọc theo hàng chậu trên các kệ.

• Sử dụng mũi khoan 6 để khoan 2-3 lỗ trên ống, đảm bảo khi nước được bơm lên, nó sẽ tưới đều cho các chậu rau.

Hệ thống Aquaponics trồng rau nuôi cá trên sân thượng

Bước 3: Lắp đặt đường thoát nước xuống

Công cụ cần thiết: Mũi khoét 20, cặp ren trong và ren ngoài, băng tan.

Hướng dẫn lắp đặt:

• Tại mỗi chậu, khoét một lỗ tròn ở đáy bằng mũi khoét 20.

• Lắp cặp ren trong và ren ngoài vào lỗ này để tạo đường thoát nước, với ren ngoài đặt ở phía trên đáy chậu và ren trong ở phía dưới.

• Gia cố bằng băng tan để tránh rò rỉ nước.

• Lắp đặt trục thoát nước chính bằng ống PVC 34, kết hợp với các T 34-21-34 để thu nước từ các chậu về trục chính.

Bước 4: Lắp đặt hệ thống dâng hạ nước bằng siphon

Công cụ cần thiết: Ống PVC và T nối, bộ siphon

Hướng dẫn lắp đặt:

• Hệ thống siphon giúp đưa nước lên và hạ nước xuống, hỗ trợ vi sinh vật phát triển bằng cách cung cấp đủ oxy và độ thoáng cho giá thể.

• Theo kinh nghiệm của những người làm Aquaponics, chu kỳ khoảng 45 phút là hợp lý.

Bước 5: Dâng hạ nước bằng bộ timer (không dùng siphon)

Công cụ cần thiết: Bộ hẹn giờ (timer), máy bơm nước

Hướng dẫn lắp đặt:

• Lắp đặt máy bơm vào bộ hẹn giờ và thiết lập chu kỳ bơm là 45 phút.

• Khi máy bơm hoạt động, nước sẽ nhanh chóng dâng lên. Điều chỉnh thời gian sao cho khi mực nước đầy, bơm sẽ ngừng cấp nước.

• Để bắt đầu, bấm giữ nút xanh trên bộ timer trong 10 giây và bấm nút xanh một lần nữa khi đủ nước.

• Khi đầy thùng, bơm sẽ ngừng cấp nước trong 45 phút. Trong khoảng thời gian này, nước sẽ từ từ hạ xuống theo đường xả.

• Điều chỉnh van xả để nước xả hết theo thời gian mong muốn.

Hệ thống Aquaponics tạo ra không gian xanh mát, giúp bà con tiết kiệm chi phí

Cách vận hành và chăm sóc hệ thống Aquaponics

Bắt đầu thả cá và trồng rau

• Chọn những loại cá phù hợp với điều kiện nuôi, như cá tilapia, cá hồi, hoặc cá trê. Những loại cá này có khả năng sống tốt trong môi trường Aquaponics.

• Trước khi thả cá, hãy đảm bảo bể cá đã được lấp đầy nước sạch và đã điều chỉnh độ pH (thích hợp khoảng 6.5-7.5). Nên để nước ổn định từ 24 đến 48 giờ trước khi thả cá.

• Đặt túi chứa cá vào bể nước trong khoảng 30 phút để cá làm quen với nhiệt độ mới. Sau đó, mở túi và từ từ thả cá vào bể, tránh cho cá bị sốc nhiệt.

• Chọn các loại rau dễ trồng trong hệ thống Aquaponics như xà lách, rau mùi, hoặc cải xanh. Gieo hạt vào các khay trồng rau đã chuẩn bị sẵn. Nên gieo hạt theo hướng dẫn về khoảng cách và độ sâu gieo hạt phù hợp.

Kiểm soát chất lượng nước

• Sử dụng bộ kiểm tra độ pH để đảm bảo mức độ pH nằm trong khoảng 6.5-7.5. Nếu pH quá thấp, có thể thêm vôi để tăng pH; nếu pH quá cao, có thể sử dụng axit citric để giảm pH.

• Kiểm tra các chỉ tiêu khác như nồng độ amoniac, nitrit, nitrat, và oxy hòa tan. Amoniac và nitrit phải ở mức thấp để không gây hại cho cá.

Mô hình Aquaponics cần được bảo dưỡng và chăm sóc hệ thống thường xuyên

Bảo dưỡng hệ thống

• Định kỳ kiểm tra và vệ sinh bộ lọc nước để loại bỏ cặn bẩn và tạp chất. Thời gian vệ sinh thường là từ 2-4 tuần/lần tùy thuộc vào khối lượng rác thải.

• Kiểm tra ống dẫn nước và mối nối để đảm bảo không có rò rỉ. Thay thế các bộ phận hư hỏng kịp thời để tránh ngừng hoạt động.

• Khi thấy số lượng cá trong bể giảm, hãy bổ sung cá giống. Lựa chọn cá có nguồn gốc rõ ràng và khỏe mạnh để duy trì hệ sinh thái.

• Theo dõi sự phát triển của cây trồng. Nếu cây bị bệnh hoặc đã đến thời kỳ thu hoạch, hãy thay thế bằng cây mới để duy trì năng suất.

Những lỗi thường gặp về hệ thống aquaponics và cách khắc phục

1. Tại sao hệ thống Aquaponics bị tắc nước? 

Hệ thống có thể bị tắc do cặn bẩn, rác thải hoặc tảo phát triển. Để khắc phục, kiểm tra các ống dẫn và thiết bị lọc, vệ sinh định kỳ, và loại bỏ cặn bẩn. Nếu cần, thay thế hoặc sửa chữa các bộ phận hư hỏng để cải thiện hiệu suất.

2. Giải pháp khắc phục cá bị bệnh hoặc chết là gì? 

Khi cá bị bệnh hoặc chết, hãy nhanh chóng xác định nguyên nhân bằng cách kiểm tra nhiệt độ, pH và độ oxy trong nước. Tách cá bệnh ra để tránh lây lan và áp dụng biện pháp điều trị như dùng thuốc kháng sinh hoặc cải thiện chế độ dinh dưỡng cho cá khỏe.

3. Vì sao rau không phát triển tốt trong hệ thống Aquaponics?

Rau phát triển kém có thể do thiếu ánh sáng, dinh dưỡng kém và tưới nước không hợp lý. Để cải thiện, trồng rau tại vị trí nhận đủ ánh sáng (6-8 giờ/ngày), dùng phân bón hữu cơ hàng tháng, và tưới nước đều đặn (2-3 lần/tuần) để tránh thiếu nước hoặc ngập úng.

Hy vọng rằng, qua bài viết trên bạn có thể tự tay làm hệ thống Aquaponics trồng rau nuôi cá tại nhà. Nếu còn bất cứ câu hỏi nào, hãy liên hệ ngay với Nông Nghiệp Phố, chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bạn!

THÔNG TIN LIÊN HỆ

• Website: https://nongnghieppho.vn/

• Hotline: 086 5399 086

• Zalo: https://zalo.me/