Hệ thống Aquaponics trồng rau sạch, nuôi cá tiện lợi ngay tại nhà

Trong bối cảnh nhu cầu thực phẩm sạch và an toàn ngày càng tăng, việc triển khai các phương pháp nông nghiệp bền vững là cực kỳ cần thiết. Hệ thống Aquaponics là một phương pháp nông nghiệp hiện đại, kết hợp giữa nuôi cá và trồng rau trong một hệ thống tuần hoàn khép kín. 

Hệ thống này không chỉ tiết kiệm nước mà còn giúp tạo ra thực phẩm sạch, an toàn cho gia đình. Với công nghệ Aquaponics, người dùng có thể tận hưởng những lợi ích tuyệt vời từ việc trồng rau và nuôi cá ngay tại nhà, góp phần bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nông Nghiệp Phố cung cấp thông tin về hệ thống Aquaponics ngay trong bài viết sau!

Hệ thống Aquaponics là gì?

Hệ thống Aquaponics là một phương pháp nông nghiệp kết hợp giữa nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) và trồng cây thủy canh (Hydroponics) trong một hệ thống tuần hoàn khép kín.

Trong hệ thống này, nước từ bể cá chứa chất thải của cá sẽ được dẫn qua các khay trồng rau. Vi khuẩn trong nước sẽ chuyển hóa chất thải này thành dinh dưỡng cho cây. Cây trồng hấp thụ chất dinh dưỡng từ nước giúp chúng phát triển, đồng thời lọc nước sạch trước khi nước được quay trở lại bể cá. Quá trình này tạo ra một vòng tuần hoàn tự nhiên, trong đó cá và cây hỗ trợ lẫn nhau.

Aquaponics có nhiều ưu điểm như tiết kiệm nước, không cần đất, không sử dụng hóa chất và tạo ra cả cá và rau sạch. Đây là một phương pháp bền vững và thân thiện với môi trường, phù hợp với nông nghiệp hiện đại.

Xem thêm: Hướng dẫn làm hệ thống Aquaponics trồng rau nuôi cá nhanh gọn hiệu quả

 Aquaponics là một giải pháp tuyệt vời để trồng rau sạch và nuôi cá tiện lợi ngay tại nhà

Thành phần tạo hệ thống Aquaponics

Dưới đây là các thành phần cơ bản của một mô hình trồng rau Aquaponics:

• Bể nuôi cá: Bể cá là nơi cá sinh sống và phát triển. Bể có thể được làm từ nhiều loại vật liệu như bồn nhựa, bồn xi măng, hoặc các loại bồn chuyên dụng tùy thuộc vào quy mô hệ thống và điều kiện không gian. 

• Khay trồng rau: Khay trồng rau Aquaponics có thể là chậu nhựa hoặc khay nhựa với nhiều kích cỡ khác nhau, đặt trên các giá đỡ. Giá thể trong khay, thường là đất nung, than gỗ hoặc các vật liệu tái chế, giúp giữ cây cố định và cung cấp môi trường tốt cho sự phát triển của rễ.

• Giá thể trồng rau Aquaponics: Một số loại giá thể phổ biến bao gồm sỏi nhẹ (Hydroton), viên đất nung, phân bón, đá bọt, xỉ than và đá nham thạch. Sỏi nhẹ và viên đất nung là những vật liệu thường được ưa chuộng vì chúng có khả năng thoát nước tốt, không nén chặt và giữ độ ẩm ổn định cho rễ cây. 

• Máy bơm nước: Máy bơm nước giúp lưu thông nước giữa bể cá và khay trồng rau. Nước từ bể cá chứa chất thải của cá sẽ được bơm lên khay trồng, nơi các vi sinh vật sẽ phân giải chất thải này thành dinh dưỡng cho cây.

• Máy sục oxy: Cung cấp oxy cho cá trong bể, giúp cá phát triển khỏe mạnh.

• Bộ lọc cơ học: Giữ lại các cặn bẩn, chất thải rắn từ bể cá để tránh tắc nghẽn trong hệ thống. Những chất thải này sau đó được vi sinh vật phân giải thành các chất dinh dưỡng hữu ích cho cây.

• Vi sinh vật: Đây là thành phần then chốt giúp hệ thống Aquaponics hoạt động hiệu quả. Vi sinh vật chuyển đổi amoniac trong chất thải của cá thành nitrat, một dạng chất dinh dưỡng dễ hấp thụ cho cây trồng. Quá trình này diễn ra trong các bộ lọc sinh học và các giá thể nơi vi sinh vật sinh sống.

• Vật tư và bảo trì: Các vật tư như sắt, ống nhựa, và quy trình lắp đặt, bảo trì thường xuyên là những yếu tố thiết yếu giúp duy trì hiệu suất tối ưu và tuổi thọ bền bỉ của hệ thống.

• Bút đo pH: Giúp bà con theo dõi và kiểm tra độ pH của nước, một yếu tố quan trọng để duy trì sự cân bằng sinh thái trong hệ thống. Độ pH của nước phải ổn định, thường ở mức 6.8 – 7.2, để đảm bảo sức khỏe cho cá và cây trồng. Nếu pH không phù hợp, có thể điều chỉnh để đạt điều kiện thích hợp.

Hệ thống Aquaponics vận hành như thế nào?

Hệ thống Aquaponics được duy trì nhờ vào năm yếu tố chính: cá, vi sinh vật, cây, nước, và không khí, cùng với ba điều kiện hỗ trợ thiết yếu: ánh sáng, thức ăn cho cá, và năng lượng điện. 

Cá cung cấp chất thải chứa amoniac, nguồn dinh dưỡng cho cây, trong khi vi sinh vật như Nitrosomonas và Nitrobacter chuyển hóa amoniac thành nitrit và nitrat, giúp cây hấp thụ dinh dưỡng. Cây trồng không chỉ hấp thụ nitrat mà còn giúp làm sạch nước trước khi nó quay trở lại bể nuôi cá. Nước là thành phần chính, cần được lọc và tuần hoàn liên tục để duy trì chất lượng. Oxy hòa tan trong nước cũng rất cần thiết cho sự phát triển của cả cá và vi sinh vật. Sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố này tạo nên tính độc đáo và lợi ích thiết thực của hệ thống Aquaponics.

Nguyên lý vận hành hệ thống Aquaponics cơ bản

Aquaponics trồng rau nuôi cá vận hành thông qua một quy trình tuần hoàn nước, trong đó bao gồm hai bộ lọc chính:

• Bộ lọc cơ học: Có chức năng loại bỏ các chất thải rắn có kích thước lớn, giúp duy trì sự trong suốt của nước trong bể cá. Nhờ vào bộ lọc này, hệ thống có thể tránh được tình trạng tắc nghẽn, đảm bảo nước luôn được tuần hoàn hiệu quả trong suốt quá trình hoạt động.

• Bộ lọc vi sinh: Bộ lọc này duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái trong aquaponics, tạo điều kiện cho rau, cá và nước phát triển một cách tự nhiên. Một trong những phản ứng hóa học quan trọng trong bộ lọc này là phản ứng hóa học Nitrat hóa. Chất thải của cá, chủ yếu ở dạng amoniac (NH₃), sẽ được vi khuẩn Nitrosomonas chuyển hóa thành nitrit (NO₂). Tiếp theo, nitrit sẽ được vi khuẩn Nitrobacter oxy hóa thành nitrat (NO₃), đây chính là nguồn dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng.

Ngoài ra, để hệ Aquaponics hoạt động hiệu quả, cần duy trì các yếu tố sau:

• Độ pH của nước: Nên giữ trong khoảng từ 6,5 đến 7,5.

• Nhiệt độ nước: Phù hợp nhất là từ 17°C đến 34°C.

Lợi ích khi sử dụng mô hình Aquaponics tại nhà

Hệ thống Aquaponics mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tồn tại một số nhược điểm cần được xem xét. Dưới đây là một số ưu và nhược điểm của mô hình này:

Ưu điểm

• Có thể thu hoạch đồng thời hai sản phẩm là cá và rau từ một nguồn dinh dưỡng duy nhất, đó là thức ăn cho cá.

• Aquaponics sử dụng ít nước hơn so với phương pháp trồng trọt truyền thống vì nước được tuần hoàn liên tục giữa bể cá và khay trồng rau.

• Mô hình này giảm thiểu chi phí cho việc mua phân bón và hóa chất nông nghiệp, vì chất thải từ cá cung cấp dinh dưỡng tự nhiên cho cây trồng.

• Kết hợp nuôi cá và trồng rau trong cùng một không gian giúp tối ưu hóa năng suất, mang lại thực phẩm sạch và an toàn cho người tiêu dùng.

• Hệ thống Aquaponics có thể hoạt động theo cách bền vững, giảm thiểu tác động xấu đến môi trường và khai thác tài nguyên hiệu quả.

• Hệ thống Aquaponics có thể tạo ra không gian xanh, góp phần làm đẹp môi trường sống và mang lại cảm giác thư giãn.

• Khi được lắp đặt tại nhà, hệ thống giúp tránh xa khói bụi và thuốc trừ sâu, đồng thời hạn chế tình trạng ẩm mốc, góp phần bảo vệ môi trường sống.

Hệ thống Aquaponics tạo ra môi trường lành mạnh cho cây trồng, giúp giảm thiểu sâu bệnh

Nhược điểm

• Chi phí đầu tư ban đầu thường cao hơn so với các phương pháp canh tác khác, do cần phải trang bị nhiều thiết bị và vật tư như bể cá, hệ thống điện dự phòng, hệ thống lọc,...

• Hệ thống Aquaponics cần kiến thức về nuôi trồng thủy sản và trồng cây, đòi hỏi kỹ năng và kinh nghiệm. Người quản lý phải hiểu rõ về các yếu tố như pH, nhiệt độ, nồng độ oxy, và các chất dinh dưỡng cần thiết cho cả cá và cây.

• Cả cá và cây đều có thể mắc bệnh, và dịch bệnh có thể lây lan nhanh chóng trong hệ thống. 

Chi phí đầu tư của hệ thống Aquaponics ban đầu khá tốn kém 

Giống cây trồng và cá nuôi trong mô hình Aquaponics

Chọn cây trồng trong mô hình Aquaponics

• Nhóm rau ăn lá: Rau muống, xà lách, cải xanh, rau diếp cá, cải rổ, mồng tơi, rau dền, rau ngót, rau mùi tàu,.... Những loại rau này phát triển nhanh, dễ chăm sóc và thu hoạch liên tục.

• Nhóm cây họ đậu: Đậu xanh, đậu nành, đậu cô ve, đậu bắp, đậu rồng. Các loại đậu này không chỉ cung cấp nguồn protein mà còn giúp cải thiện chất lượng nước trong hệ Aquaponics.

• Nhóm cây lấy quả: Cà chua, ớt chuông, cà tím, dưa leo, khổ qua, bí ngòi,.... Những loại cây này cho quả ngon và bổ dưỡng, thích hợp cho các bữa ăn gia đình.

• Nhóm cây leo lấy quả: Mướp hương, dưa gang, bí đỏ, nho. Cây leo giúp tiết kiệm không gian và cho năng suất cao.

• Nhóm cây lấy củ: Gừng, khoai lang, khoai ngọt, khoai tây, cà-rốt, củ cải, củ cải cung cấp nguồn dinh dưỡng phong phú và dễ bảo quản.

• Nhóm hoa và cây cảnh: Hoa hồng, hoa lan, cúc và nhiều loại cây cảnh khác không chỉ làm đẹp không gian sống, các loại hoa và cây cảnh còn giúp cải thiện chất lượng không khí.

Chọn cá nuôi trong mô hình Aquaponics

• Nhóm cá da trơn: cá trê, cá tra, cá bông lau

• Nhóm cá rô phi: cá điêu hồng, cá tai tượng, cá rô phi vàng

• Nhóm cá chép: cá koi, cá vàng, cá chép

• Các nhóm khác: tôm càng xanh, baba, rùa

Nuôi cá hiệu quả trong hệ thống Aquaponics

Các mô hình Aquaponics phổ biến hiện nay

Aquaponics tưới ngập xả cạn

Mô hình Aquaponics tưới ngập xả cạn được thiết kế đơn giản và dễ vận hành, rất phù hợp cho các hộ gia đình hoặc những người mới bắt đầu với hệ thống aquaponics trồng rau nuôi cá​.

Nguyên lý hoạt động: Nước từ bể cá được bơm lên và tưới trực tiếp vào các khay nhựa hoặc chậu chứa giá thể như đất nung, sỏi nhẹ hoặc đá. Sau một thời gian, nước sẽ được xả cạn, giúp cung cấp oxy cho rễ cây.

Mô hình Aquaponics tưới ngập xả cạn phù hợp với các không gian nhỏ

Aquaponics nước cạn

So với mô hình tưới ngập xả cạn, mô hình nước cạn được đánh giá cao hơn về mặt kỹ thuật và hiệu quả, phù hợp cho các trang trại nhỏ hoặc cơ sở sản xuất thực phẩm an toàn.

Nguyên lý hoạt động: Nước từ bể cá được bơm lên và lưu giữ trong bể trồng cây trong một khoảng thời gian nhất định trước khi thoát ra qua van tự động hoặc bằng thủ công.

Mô hình Aquaponics nước cạn đơn giản và dễ lắp đặt

Aquaponics nước sâu

Phương pháp Aquaponics nước sâu là mô hình phức tạp và yêu cầu kỹ thuật cao nhất trong các hệ thống aquaponics, thường được ứng dụng cho các trang trại lớn hoặc nhà máy sản xuất thực phẩm an toàn quy mô công nghiệp.

Nguyên lý hoạt động: Nước từ bể cá được bơm lên và lưu giữ liên tục trong bể trồng cây. Cây được trồng trên các vật liệu nổi như xốp hoặc nhựa mà không cần giá thể truyền thống.

Mô hình Aquaponics nước sâu thiết kế gọn nhẹ, phù hợp với rau nhỏ

Một số câu hỏi thường gặp về mô hình Aquaponics

Chi phí ban đầu để xây dựng hệ thống Aquaponics là bao nhiêu?
Chi phí xây dựng hệ thống Aquaponics phụ thuộc vào quy mô và mức độ phức tạp. Hệ thống nhỏ tại nhà có thể tốn vài triệu đồng, trong khi hệ thống thương mại lớn có thể lên đến hàng trăm triệu đồng.

Hệ thống Aquaponics cần bảo trì như thế nào?
Bảo trì hệ thống Aquaponics bao gồm kiểm tra chất lượng nước (pH, nhiệt độ, nồng độ oxy), cho cá ăn đúng lượng, vệ sinh bể cá, và theo dõi tình trạng cây trồng để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định.

Aquaponics có phù hợp để sử dụng tại nhà không?
Aquaponics rất phù hợp cho các hộ gia đình vì có thể xây dựng hệ thống nhỏ gọn, giúp cung cấp rau sạch và cá tươi mà không cần nhiều không gian hay nguồn nước lớn.

Aquaponics có thân thiện với môi trường không?
Aquaponics là một hệ thống canh tác bền vững, thân thiện với môi trường vì sử dụng ít nước, không cần đất, giảm sử dụng hóa chất, và có thể tái chế chất thải của cá thành phân bón hữu cơ cho cây trồng.

Có thể sử dụng Aquaponics cho sản xuất quy mô lớn không?
Aquaponics hoàn toàn có thể áp dụng cho sản xuất nông nghiệp quy mô lớn. Nhiều trang trại Aquaponics thương mại trên thế giới đã phát triển thành công, cung cấp sản phẩm nông sản sạch cho thị trường.

Trên đây là toàn bộ thông tin về hệ thống Aquaponics và lợi ích khi sử dụng mô hình. Nếu còn thắc mắc về hệ thống Aquaponics, hãy liên hệ ngay với Nông Nghiệp Phố theo thông tin dưới đây để được tư vấn và hỗ trợ tận tình. 

THÔNG TIN LIÊN HỆ

• Website: https://nongnghieppho.vn/ 

• Hotline: 086 5399 086

• Zalo: https://zalo.me/